Nederland staat voor de uitdaging om voldoende woningen te bieden in aansluiting op demografische ontwikkelingen en de transformatie in het sociale domein.
Een veilige, betaalbare, gezonde, comfortabele en flexibele plek om te wonen is van groot belang.
Afhankelijk van het groeiscenario neemt de bevolking tot 2030 toe met 700.000 tot 1 miljoen mensen en komen er 650.000 tot 900.000 huishoudens bij.
In de periode 2015-2030 zullen ongeveer 350.000 verouderde woningen moeten worden vervangen.
Er is sprake van een inhaalvraag omdat in de afgelopen jaren tijdens de bouwmalaise gemiddeld minder dan 50.000 nieuwe woningen per jaar zijn gebouwd
Het gaat om woningen die passen bij de vraag: kwantitatief én kwalitatief, wooncomfort in het belang van bewoner(s), met nadruk op energieleverend, circulair materiaalgebruik, klimaatadaptief en betaalbaar.
Uitdaging
De uitdaging voor een inhaalslag is de beschikbaarheid van en meer doen met schaarse ruimte in een beperkte periode tegen zo laag mogelijke financiële en maatschappelijke kosten.
Het woningaanbod in de tot dusver bekende plannen blijft in de meeste provincies achter bij de verwachte huishoudensgroei en daarmee bij de woningvraag.
Het voorzien in voldoende, kwalitatieve betaalbare woningen en het voorkomen dat nieuwe ontwikkelingen ten koste gaan van groene open ruimte.
‘Bouwen voor eeuwigheid’, zodat betere keuzes worden gemaakt ten aanzien van ruimtelijke inpassing, infrastructuur, flexibiliteit, duurzaamheid, circulariteit en ‘natuur inclusief’ bouwen.
Voor de binnenstedelijke opgaven moet de uitvoering op basis van zero impact zijn voor minimale overlast voor de burger.
Er moet ruimte zijn voor innovaties en voortschrijdend inzicht, over 10 jaar is energieproducerend waarschijnlijk het huidige energieneutraal.
Perspectieven
Inzetten op technologische én sociale innovatie, waarbij het gebruik van innovatieve methoden, materialen en modulaire technieken ondersteund wordt door innovatie van de Human Capital-aanpak.
Een belangrijk deel van de opgave moet in stedelijk gebied plaatsvinden, dus het beperken van hinder en gebruikmaken van slimme binnenstedelijke bouwlogistiek is een must.
Overheden zullen samenwerken, prioriteiten stellen, capaciteit inzetten en slim gebruik maken van de Crisis- en herstelwet.
Aangezien de bouwcapaciteit substantieel is gedaald, zullen innovatieve bouwmethoden op basis van digitalisering en industrialisatie worden ontwikkeld om hogere productiviteit te realiseren.
Het innovatiepotentieel zit ook in de combinatie met duurzaamheidsopgaven en het aanbrengen van slimme intuïtieve voorzieningen voor comfortabel leeftijdsbestendig wonen.
Morgen ‘weet’ een woning wanneer de bewoner thuis is en past alles wat in een huis gebeurt zich automatisch aan de gebruikspatronen en behoeften van de bewoner aan.
Condities
Marktpartijen en (lokale) overheden moeten nieuwe financieringsmodellen ontwikkelen, zodat financiële partijen willen participeren in binnenstedelijke gebiedsontwikkelingen.
De tijdige beschikbaarheid van voldoende harde plancapaciteit.
De overheid moet coördineren en een systeem opzetten zodat buitenstedelijke locaties kunnen bijdragen aan het verlagen van de kosten voor binnenstedelijk bouwen.
Voor de versnelling van bouwproductie is continuïteit in een integrale meerjarige ontwikkelingsvisie op basis van regionale samenwerking noodzakelijk.
Gedurende een langere periode moeten substantiële financiële middelen beschikbaar zijn ten behoeve van de niet-rendabele publieke voorzieningen die randvoorwaardelijk zijn voor binnenstedelijk ontwikkelen.
Bij het ontwerpen moet worden uitgegaan van slimme modulaire standaardisatie zonder verlies aan individualiteit.
Richting 2021
Is er sprake van een landelijke aanpak voor het vergroten van plancapaciteit met een evenwichtige verdeling tussen binnenstedelijk en buitenstedelijk gebied om woningen te realiseren die passen bij de vraag zowel kwantitatief als kwalitatief.
Is er sprake van een landelijke aanpak voor het financieren van de binnenstedelijke ‘onrendabele’ top door buitenstedelijke gebiedsontwikkeling.
Zijn middelen (mogelijk in een nationaal investeringsfonds) beschikbaar ten behoeve van de niet rendabele publieke voorzieningen die randvoorwaardelijk zijn voor binnenstedelijke gebiedsontwikkeling.
Is de opgave geconcretiseerd om door middel van verstandige verstedelijking 1 miljoen nieuwe energieneutrale woningen geprogrammeerd te hebben, toegesneden op de hedendaagse lokale/regionale vraag.
Is de productie van nieuwe slimme woningen toegenomen naar gemiddeld 100.000 woningen per jaar vanaf 2020.
Relevante initiatieven
ZEN platform (Aedes, Bouwend Nederland, NEPROM, NVB en de minister van BZK)
“Ik bouw betaalbaar”, Almere, Nijmegen, Den Haag
Finch Building
Innovatie in betaalbaar bouwen (Platform31)
Manifest Binnenstedelijke Gebiedstransformaties (G32, Gemeente Utrecht, NEPROM, Bouwend Nederland, IVBN, NVB en Natuurmonumenten).
