Urgentie

  • Een veilige, betaalbare, gezonde en comfortabele plek om te wonen is belangrijk.
  • De ambitie in het Energieakkoord 2015 is om in 2050 een energieneutrale woningvoorraad te realiseren, dit betreft een aanzienlijke opgave omdat ruim 90% van de woningen moet worden aangepakt, waarvan 19% hoogbouw is.
  • Particulieren hebben relatief weinig inzicht in comfortmogelijkheden en kostenontwikkeling van toekomstige energievoorziening en geven niet eenvoudig geld uit aan verduurzaming van de woning.
  • Renovatie van meergezinswoningen hoogbouw kan snel verbetering van het wooncomfort, verlaging van de energierekening en inrichting op basis van de actuele woonbehoefte betekenen.
  • Het gaat om woningen die passen bij de vraag: kwantitatief én kwalitatief, wooncomfort in het belang van bewoner(s), met nadruk op energieleverend, circulair materiaalgebruik, klimaatadaptief en betaalbaar.
  • Een succesvolle energietransitie, klimaatadaptatie en een circulaire economie zijn de randvoorwaardelijke uitdagingen voor onze welvaart en welzijn.

Uitdaging

  • Renoveren van meergezinswoningen hoogbouw is complex vanwege de grote variatie aan eigendomsverhoudingen van individuele eigenaren en VvE’s, de verhouding tussen eigenaar en huurders.
  • Bij meer dan vijf bouwlagen is er onvoldoende dakoppervlak beschikbaar is om met bestaande technologie de duurzame energie elektrisch op te wekken die benodigd is om aan energieprestatie-eisen te voldoen.
  • De opgave in context van de omgeving plaatsen en daarbij combineren met een regionale/wijk-aanpak, zodat lokale mogelijkheden in een totale aanpak betrokken worden (smart grids).
  • Duurzaamheid moet niet alleen uitgaan van energieprestatie en/of aardgasvrij, maar ook van levensloopbestendigheid, circulariteit en ’natuur inclusief’ voor wooncomfort en maatschappelijk rendement.
  • Er moet ruimte zijn voor innovaties en voortschrijdend inzicht, over 10 jaar is energie producerend waarschijnlijk het huidige energieneutraal.
  • Dienstverlening rondom de woning en energielasten vormgegeven als een ‘woonbundel’.

Perspectieven

  • Inzetten op technologische én sociale innovatie, waarbij het gebruik van innovatieve methoden, materialen en modulaire technieken ondersteund wordt door innovatie van de Human Capital aanpak.
  • Een gestructureerd landelijk innovatieprogramma opzetten om samen met de geïnteresseerde aanbieders, de toeleverende industrie en de corporaties tot een acceptabel NOM-concept te komen voor hoogbouw.
  • Slimme gemoduleerde en industriële oplossingen voor renovatie van hoogbouw bieden mogelijkheden om vanuit de gebruiker te denken, wooncomfort te verbeteren en met domotica levensloopbestendigheid te vergroten.
  • Wanneer de aanpassing van de energieprestatie wordt gecombineerd met natuurlijke ingreep momenten leidt dit tot verhoging van gezondheid, comfort en levensstandaard, lagere duurzaamheidskosten en waardevermeerdering.
  • Door gerichte bijdrage van de overheid in de vorm van uitdagende tenders kan het huidige gat tussen kosten verduurzaming en energielasten worden gedicht.
  • Energiebesparing door industriële, grootschalige aanpak van renovatie, bij voorkeur met aansluiting op een smart energy grid.
  • Morgen ‘weet’ een woning wanneer de bewoner thuis is en past alles wat in een huis gebeurt zich automatisch aan de gebruikspatronen en behoeften van de bewoner aan.

Condities

  • In huurcontract opnemen dat vooraf instemming wordt gegeven voor mogelijke renovatie.
  • Een substantieel lagere prijs van grootschalige energiebesparende maatregelen om een redelijke afschrijvingsperiode in te passen in het gewenste financieringsmodel voor de eigenaar.
  • Ontwikkelen van all inclusive slimme duurzaamheidsdiensten op basis van ‘woonbundel abonnementen.
  • Consistent en nieuw beleid ten aanzien van (gebouwgebonden) financiering en subsidiëring van eigenaren.
  • Gerichte bijdrage van de overheid in de vorm van het uitschrijven en financieel ondersteunen van uitdagende tenders voor opschaling en versnelling.
  • Vanuit regelgeving landelijke kaders stellen voor gebruik van circulaire materialen en ‘natuur inclusief’ bouwen voor een hoger maatschappelijk rendement.
  • Standaardisering en open source BIM-programma’s zodat toeleveranciers hun productieprocessen kunnen aansluiten en ‘gepersonifieerde’ modulaire oplossingen kunnen aanbieden.

Richting 2021

  • Zijn een aantal innovatieve concepten ontwikkeld voor het renoveren van verschillende typen van hoogbouw, waarbij in één of meerdere stappen het doel van energieneutraal behaald kan worden.
  • Zijn randvoorwaarden en condities vastgesteld zodanig dat zowel het product als het (industriële) proces herhaalbaar en schaalbaar is voor andere hoogbouw typologieën.
  • Heeft de overheid door middel van innovatieve aanbestedingsarrangementen bijgedragen aan het verlagen van de kostprijs van verduurzaming en het versnellen van de opschaling.
  • Is er een rendabele business case voor renovatie van meergezinswoningen hoogbouw.
  • Zijn de eerste X.000 woningen van een bepaald type meergezinswoningen hoogbouw op een geïntegreerde systematische schaalbare benadering verduurzaamd naar energieneutraal in 2021.

Relevante initiatieven

  • “Verduurzaming bestaande hoogbouw”  (Platform31)
  • Stroomversnelling, “Hoogspringers hoogbouw”
  • ZEN platform, werkgroep Hoogbouw
  • database Energiezuinig gebouw
  • OCW: renovatie toolkit veel toegepaste bouwsystemen uit de naoorlogse periode
  • TKI Urban Energy